Przez wiele lat diagnostyka i terapia dziecięcych deformacji stóp wzorowana była na terapii osób dorosłych ukierunkowanej przecież na funkcje podporowe lokomocyjne kończyn dolnych. Również i dzisiaj ocena dziecięcej stopy i jej zaburzeń odnoszona jest do funkcji typowych dla stojącego, wyprostowanego człowieka, nie bierze się pod uwagę tego, że niemowlę nigdy jeszcze przecież nie doświadczyło stania na własnych stopach.

Terapia ta jest efektem wieloletniego doświadczenia związanego z leczeniem schorzeń stóp niemowląt z uwzględnieniem czynnościowych uwarunkowań rozwoju stopy. W odróżnieniu do tradycyjnych form terapii z wykorzystaniem szyn korekcyjnych i opatrunków gipsowych nie zaburza fizjologicznego rozwoju ruchowego niemowląt. Wykorzystuje się tutaj specjalne chwyty mobilizacyjne.

Trójpłaszczyznowa manualna terapia stopy może być stosowana samodzielnie, ale może też w przypadku neurologicznych deformacji stóp wzbogacać takie metody usprawniania małych dzieci, jak metoda Bobathów czy też terapia metodą Vojty. Specjalne ćwiczenia stóp omawianej metody są zgodne z nowoczesną neurologią niemowląt opisana przez Vojtę. Wynikają też z genetycznie uwarunkowanego rozwoju ruchowego małych dzieci, który w przypadku zaburzeń ruchowych w obu koncepcjach Bobath i Vojty - jest przecież torowany.

Niewątpliwym walorem, a zarazem nowatorskim sposobem spojrzenia na problematykę wad stóp jest powiązanie ich przyczyn z zaburzeniami kompleksowego wzorca rozwoju ruchowego dziecka. Zaburzony rozwój stóp to zaburzony rozwój motoryczny całego ciała dziecka.

W opracowanej przez siebie metodzie Barbara Zukunft-Huber doskonale owe złożone zależności uchwyciła. Procedury terapeutyczne metody, których podstawą są tzw. chwyty, przywracają tylko warunki do dalszego fizjologicznego rozwoju całej kończyny dolnej.

Ten sposób terapii wad stóp u dzieci oparty jest na dwóch zasadach - wczesności i systematyczności. Procedury diagnostyczne i tzw. chwyty terapeutyczne można stosować już od pierwszych godzin życia dziecka. Istotnym ogniwem procesu terapeutycznego są w tej metodzie rodzice. To właśnie na nich spoczywa główny ciężar wykonywania codziennych procedur korekcyjnych opartych na stosowaniu adekwatnych do rodzaju i stopnia wady chwytów terapeutycznych i utrwalaniu ich efektów za pomocą czynnościowego bandażowania. Ma to ogromne znaczenie dla efektów tak pomyślanego procesu leczenia. Tylko długotrwałe i systematyczne działania przywracające anatomiczne stosunki w obrębie stopy podczas naturalnego rozwoju dziecka mogą przynieść pożądane efekty.

Opracowaną przez Barbarę Zukunft-Huber trójpłaszczyznową manualna terapię stóp można stosować samodzielnie jako wiodący sposób korygowania wadliwego ustawienia stóp, ale może być też ona cennym uzupełnieniem innych sposobów leczenia (np. metodą Ponsetiego).

Do najczęstszych dziecięcych deformacji stóp zaliczamy stopę sierpowatą, stopę końską, stopę piętową oraz stopę płasko-koślawa. Często występującą wadę stopy trudno jednoznacznie rozpoznać, bowiem stanowi ona kombinację różnych deformacji.

Obserwując wnikliwie rozwój ruchowy niemowlęcia w pierwszych miesiącach życia można zauważyć pewna prawidłowość, w której opanowywanie samodzielnych umiejętności ruchowych odbywa się naj pierw w leżeniu tyłem, następnie w leżeniu przodem, a na końcu w leżeniu bokiem. W pozycjach tych stopa nie porusza się w sposób izolowany, ale w ogólnym wzorcu ruchowym, który przebiega od stawów biodrowych po palce. W tym genetycznie uwarunkowanym wzorcu ruchowym kończyny dolnej stopa jednak nie wykonuje pronacji, ale porusza się w kierunku supinacji!

Terapia dziecięcych wad stóp musi opierać się na specyfice stopy niemowlaka, a przede wszystkim na genetycznie zdeterminowanym funkcjonalnym rozwoju bioder i stóp.Spontaniczny rozwój ruchowy dziecka odbywa się najpierw w leżeniu tyłem, następnie w leżeniu przodem, a na końcu w leżeniu na boku. W tych pozycjach stopy nie poruszają się w sposób izolowany, lecz w powiązaniu ze współruchami stawów biodrowych i kolanowych. Globalny wzorzec ruchowy oparty na rotacji zewnętrznej i odwiedzeniu biodra, zgięciu bioder i kolan i supinacji stopy wywiera odruchowy hamujący wpływ na nadmierne ruchy wyprostne nóg, które powiązane są z rotacją wewnętrzną bioder oraz końsko-koślawym ustawieniem stóp. Ten hamujący wpływ jednocześnie stwarza warunki dla naturalnych ruchów całych kończyn dolnych. Wykorzystanie tego wzorca jest zarazem przykładem zastosowania trójpłaszczyznowej czynnościowej manualnej terapii stopy opartej na założeniach neurofizjologicznych.

Bibliografia: 

1) Waclawek, Paulina; Drzal-Grabiec, Justyna; Truszczynska, Aleksandra. Rozwój stóp dzieci w wieku przedszkolnym/ The development of children's feet in preschool age Postepy Rehabilitacji; Poznan Tom 29, Nr/wydanie 1,  (2015): 13-20. DOI:10.1515/rehab-2015-0015

2) Barbara Zukunft-Huber Trójpłaszczyznowa manualna terapia stopy, wydawnictwo EDRA wydanie 3, ISBN 978-83-65373-48-9

Stopa ma złożoną budowę anatomiczną, składa się z szeregu kości, w tym kości stępu, śródstopia i palców. Bardzo ważne jest prawidłowe funkcjonowanie wszystkich elementów stopy, a wszelkie odstępstwa od normy mogą świadczyć o istnieniu nieprawidłowości. 

Stopa końsko-szpotawa (łac. talipes equinovarus) jest wadą wrodzoną, powodującą złożoną deformację stóp. Jest drugą co do częstości występowania wadą rozwojową dotyczącą kończyn dolnych.  Każdego roku rodzi się 100 tys. dzieci dotkniętych tą wadą. 

Stopa końsko-szpotawa określana jest w języku angielskim mianem „clubfoot” (foot – stopa, „golf” club – kij do golfa. Jest to określenie świetnie opisujące jej wygląd. Stopa ustawiona jest właśnie na kształt kija od golfa. 

Deformacje te uwarunkowane są nieprawidłowościami wzajemnego ustawienia kości stępu. Kość piętowa, łódkowata i sześcienna rotują (okręcają) się wokół kości skokowej i ustawiają w odwróceniu.

Zmieniona jest morfologia stopy: dochodzi do ustawienia szpotawe, które charakteryzuje się obniżeniem brzegu bocznego stopy, przywiedzenie przodostopia oraz ustawienie końskie, które wyróżnia się brakiem kontaktu pięty z podłożem. 

Dokładne zmiany ustawienia i ich wpływ na poruszanie się u dziecka:

• Ustawienie końskie – zbyt krótkie ścięgno Achillesa unosi piętę dziecka do góry, przez co chodzi ono jedynie na palcach – tak jak koń na tylnym kopycie. W takim ustawieniu zgięcie stopy do kąta prostego jest fizycznie niemożliwe.
• Ustawienie szpotawe – guz piętowy (dolna część pięty) kieruje się do wewnątrz, przez co dziecko opiera o podłoże tylko zewnętrzną część stopy.
• Przywiedzenie przodostopia – skrócone ścięgna i wiązadła powodują, że stopa wygląda na podkurczoną, a jej przednia część wraz z palcami skierowana jest do środkowej linii ciała.
• Nadmiernie wysklepiony łuk podłużny stopy – zbyt wydrążony łuk uniemożliwia stopie równomierny podpór i prawidłowe przetaczanie. Przez to przodostopie jest nadmiernie obciążone.

Przetrwała stopa końsko-szpotawa jest najpoważniejszą fizyczną ułomnością spośród wrodzonych wad narządu ruchu. Ze względu na takie ustawienie stopy znacznie utrudnia to chodzenie oraz stanie. Nieleczona stopa końsko-szpotawa skutkuje niepełnosprawnością, deformacją i bolesnością przy ruchach Widoczny gołym okiem objaw towarzyszący tej wadzie to również znacznie szczuplejsze łydki niż u dziecka ze zdrowymi stopami. 

Dlaczego dziecko rodzi się ze stopą końsko-szpotawą?

Przyczyny wystąpienia wady mogą być syndromiczne, co oznacza, że stopa końsko-szpotawa występuje wraz z innymi wadami wrodzonymi. Winne są wówczas mutacje genetyczne, które mogą rzutować także na złą pracę pozostałych narządów dziecka. Równie dobrze wada może mieć podłoże neurologiczne i występować np. przy dziecięcym porażeniu mózgowym lub rozszczepie kręgosłupa. Trzecia grupa to przyczyny teratogenne, związane z zaburzeniami w czasie ciąży. Mogą być za nie odpowiedzialne narkotyki lub alkohol, ale też niewskazane do wykonywania w ciąży badania, np. RTG. Jednak stopa końsko-szpotawa może wystąpić także jako typ idiopatyczny, czyli dotychczas nieznany jest określony powód, ani żadne choroby czy wady jej towarzyszące. 

Jak leczyć stopę końsko-szpotawą?

Przez długie lata jedyną praktyką w leczeniu tej wady były zabiegi chirurgiczne, polegające na przecinaniu więzadeł i ścięgien. Nie zawsze przynosiło to dobre efekty, a niekiedy wymagało nawet przeprowadzania kolejnych operacji.

Metoda Ponsetiego

Alternatywa dla interwencji chirurgicznych pojawiła się w latach 50. ubiegłego wieku, a opracował ją profesor Ignacio Ponseti. Według jego metody, na początku wykonuje się ćwiczenia rozciągające stopy, a następnie zakłada się na nie opatrunki gipsowe, które zmienia się do uzyskania pełnej korekcji. Terapia niekiedy obejmuje operacyjne wydłużenie ścięgna Achillesa, by stopa mogła zyskać zgięcie do kąta prostego. Przed nawrotem deformacji chronią specjalne buty wraz z  szyną odwodząca, którą dziecku zakłada się na noc jeszcze kilka lat po zakończeniu gipsowania stóp.
Wykorzystanie samodzielnie technik fizjoterapii czasami także radzi sobie z korekcją stopy końsko-szpotawej. Systematyczność i zaangażowanie w rehabilitację mogą skutecznie oddalić widmo operacji. Niekiedy jednak jest ona konieczna, ze względu na złożoność lub nietypowość wady bądź wówczas, gdy decyzja o leczeniu została podjęta zbyt późno. 

Trójpłaszczyznowa terapia manualna ubytków stóp 

Trójpłaszczyznowa terapia manualna ubytków stóp u niemowląt i dzieci to jedna z propozycji terapii opartej na podstawach neurofizjologicznych. Wspomniana terapia polega na mobilizacji tkanek miękkich. Podczas terapii stopa jest nie tylko mobilizowana, ale również rozciągana, co oznacza, że trakcja jest wykonywana w trójpłaszczyznowym, zlokalizowanym schemacie ruchu. 

Terapia tkanek miękkich zakłada początkowe pozycje w oparciu o trójpłaszczyznowe ogólne wzorce od biodra do stopy, działanie hamujące i znosi ograniczenia w całym łańcuchu kinematycznym kończyny dolnej, a zadaniem jest skorygowanie wadliwego ustawienia. Czytaj więcej--->

Bibliografia: 

1 https://www.footmedica.pl/blog/blog_stopaszpotawa.html

2 PATRYCJA MISZTAL-OKOŃSKAl PIOTR OKOŃSKI2, MARIUSZ GONIEWICZ1, MAREK OKOŃSKI3, SZCZEPAN BREZDEŃ4’5, JAROSŁAW SAK 4 Historia leczenia wrodzonejstopy końsko-szpotawej ARCHIWUM HISTORII I FILOZOFII MEDYCYNY 2016, 79, 32-36

3. Joanna Gradek, Tomasz Szafrański, Jerzy Michalak Leczenie wrodzonej stopy końsko-szpotawej metodą Ponsetiego z wczesnym zastosowaniem opatrunków gipsowych – doświadczenia własne Postępy Nauk Medycznych, t. XXVI, nr 6, 2013

4. Foot defects in infants and children and three-plane manual therapy Monika Stecko, Agata Wawryków, Katarzyna Korabiusz , AnnaFabian-Danielewska, Inga Janik, Pomeranian Medical University in Szczecin, Doctoral Study of the Faculty of Health Sciences

5. Anand A, Sala DA.Clubfoot: Etiology and treatment. Indian J Orthop 2008; 42: 22-8.

Zapraszamy na bezpłatne konsultacje fizjoterapeutyczne dla dzieci!

Serdecznie zapraszamy w dniu 23.10.2020r. między godziną 14.00 a 18.00 do gabinetu Vivo Fizjoterapia przy ul. Muchoborskiej 14 we Wrocławiu na bezpłatną konsultację dotyczącą postawy ciała dzieci oraz rozwoju psychomotorycznego.

W okresie przedszkolnym i wczesnoszkolnym bardzo ważne są badania przesiewowe postawy ciała dzieci aby skutecznie zapobiegać wadom postawy, a w razie potrzeby podjąć odpowiednie działania terapeutyczne.

WEDŁUG KONCEPCJI METODY FITS (FUNKCJONALNEJ INDYWIDUALNEJ TERAPII SKOLIOZ) WYRÓŻNIAMY 3 ETAPY:

1. BADANIE POSTAWY CIAŁA, KTÓRE OCENIA:

• ustawienie kręgosłupa w trzech płaszczyznach:

◦   czołowej – boczne skrzywienie kręgosłupa

◦   poprzecznej – rotacja kręgów

◦   strzałkowej – pogłębienie lub spłycenie fizjologicznych, bocznych krzywizn kręgosłupa

• ocena ustawienia:

◦   głowy

◦   barków

◦   klatki piersiowej

◦   łopatek

◦   trójkątów talii

• ustawienie miednicy
• ustawienie kolan

◦   koślawość

◦   szpotawość

• ustawienie stóp oraz ich wydolność funkcjonalna
• ocena długości funkcjonalnej poszczególnych grup mięśniowych

2. PRZYGOTOWANIE DO KOREKCJI:

• trening kontroli sensomotorycznej
• usuwanie barier mięśniowo – powięziowych ograniczających ruch korekcyjnych

3. KOREKCJA

• korekcyjne wzorce ruchowe
• autokorekcja postawy

ZADZWOŃ JUŻ TERAZ: 726 167 726